Intellectuele eigendom (IE) is de verzamelnaam voor rechten op uitgewerkte ideeën en creatieve concepten, zoals vormgeving, uitvindingen, muziek, merken, software, games, teksten en foto's.

Ben je een ondernemer met een uitgewerkt idee of concept dat je op de markt wilt brengen? Dan kun je jouw creaties beschermen door er intellectuele eigendomsrechten (IE-rechten) voor aan te vragen. Er zijn verschillende soorten intellectuele eigendomsrechten, die je los van elkaar of in combinatie kunt gebruiken. De keuze die je maakt, is afhankelijk van verschillende factoren.

Voorbeeld: Stel, je hebt een idee voor een pasjeshouder. Het idee op zich kun je niet beschermen. Het idee kan namelijk op verschillende manieren worden uitgewerkt. Daaruit kunnen verschillende soorten producten ontstaan.

Als je jouw idee hebt uitgewerkt, kun je kijken met welke IE-rechten je het product kunt beschermen. In dit geval kan een aantal opties van toepassing zijn:

• een modelrecht voor het design van de pasjeshouder;
• een octrooirecht voor de techniek waarmee de pasjes in en uit de houder kunnen worden geschoven;
• een merkrecht voor de naam en/of het logo waaronder het product op de markt wordt gebracht.

Het oorspronkelijke idee, een houder voor pasjes, blijft hetzelfde. De uitwerking van het idee (zie plaatje hierboven) is verschillend. Er zijn immers verschillende producten ontstaan die allemaal op een eigen manier beschermd kunnen worden.

Breng jouw intellectuele eigendom (IE) in kaart 

Wil je jouw innovaties beschermen en verzilveren? Dan is de prediagnostische dienst voor intellectuele eigendom (IE) voor jou interessant. Deze gratis dienst van FOD Economie helpt je om jouw IE-strategie te bepalen en je concurrentiepositie te versterken. 

Basiskennis over intellectuele eigendom kan het verschil maken tussen een succesvol en een minder succesvol bedrijf. Daarom is het belangrijk om te weten:

• Welke IE-rechten er zijn;
• Welk(e) recht(en) je hebt;
• Welke bescherming de verschillende rechten bieden;
• Of je deze rechten moet registreren of dat bescherming automatisch ontstaat.

Stel, je kijkt - als je jouw handelsnaam registreert - wel in het Handelsregister, maar niet in het officiële Merkenregister of de naam al door iemand anders is geregistreerd. Dan loop je het risico dat die ander jou op zeker moment aanspreekt en je de handelsnaam niet meer mag voeren. Dit betekent extra kosten voor het wijzigen van de naam op bijvoorbeeld je website, in brochures, op social media en op je briefpapier.

Er zijn verschillende soorten intellectuele eigendomsrechten, en rechten die daar sterk op lijken, om je uitgewerkte idee te beschermen. Sommige rechten ontstaan vanzelf, andere rechten moet je eerst registreren. Voor alle rechten geldt dat je aan voorwaarden moet voldoen om ervoor in aanmerking te komen.

	Wat wordt beschermd?	Wat betekent het?	Voorbeeld
Auteursrecht (ontstaat vanzelf)	Originele werken	Recht om openbaar te maken  Recht om te verveelvoudigen Persoonlijkheidsrechten	Boek, software, schilderij, webcontent (tekst, video, animatie, plaatje)
Chipsrecht (ontstaat vanzelf)	Topografieën van halfgeleider- producten	Recht om te verveelvoudigen Recht om te exploiteren	Computerchip
Databankenrecht (ontstaat vanzelf)	Een verzameling van werken of gegevens	Recht om op te treden tegen opvragen en hergebruiken van elementen zonder toestemming producent.	Vacature website
Handelsnaamrecht (ontstaat door het eerste gebruik)	Naam waaronder onderneming handel drijft	Recht op het gebruik in een bepaald gebied	Bedrijfsnaam
Kwekersrecht (ontstaat door registratie)	Plantenras	Recht om teeltmateriaal te exploiteren	Jonagold
Merkrecht  (ontstaat door registratie)	Onderscheidingsteken	Monopolie op het gebruik  Recht om ander gebruik te verbieden
Modelrecht  (ontstaat door registratie)	Vormgeving van een product	Monopolie op het gebruik Recht om ander gebruik te verbieden	Meubels
Octrooirecht  (ontstaat door registratie)	Een technisch product of proces	Recht om te exploiteren	Paint brush clip, medicijnen
Domeinnaam (ontstaat door registratie)	Het unieke adres van een webpagina	Recht op het gebruik van de domeinnaam	https://www.boip.int
Bedrijfsgeheim (ontstaat vanzelf)	Bedrijfsgeheimen	Bescherming tegen derden die bedrijfsgeheim op onrecht- matige wijze afhandig maken	Recept voor Coca-Cola
Oorsprongsbenamingen, geografische aanduidingen en traditionele  specialiteiten (ontstaat door registratie)	Streekproduct	Bescherming tegen misbruik of tegen praktijken die de consumenten kunnen misleiden.	Gorgonzola, Brussels Grondwitloof, Maatjesharing

Breng jouw intellectuele eigendom in kaart

Heb je een nieuw bedrijf, een nieuw product of een nieuw idee? En wil je inzicht krijgen in welke rechten van toepassing zijn in jouw situatie? Doe dan de ideeSCAN. Het invullen van de online vragenlijst neemt ongeveer 10 minuten in beslag. Vervolgens kun je direct het uitgebreide resultaat downloaden.

Doe de ideeSCAN voor België   

Doe de ideeSCAN voor Nederland  

Namaak en piraterij is illegaal. Het is wijdverspreid en er gaan miljarden in om. Ongeveer vijf procent van de invoer in de Europese Unie bestaat uit namaak en illegaal gekopieerde producten (piraterij). Dit vormt een grote bedreiging voor hedendaagse economieën.

Producenten van namaak versturen hun producten via ingewikkelde routes en maken gebruik van vele tussenpersonen. Dit is een belangrijk probleem bij de bestrijding van de handel in namaak. De strijd tegen de inbreuk op intellectuele eigendom is niet alleen belangrijk voor de werkgelegenheid,  maar ook voor de bescherming van de gezondheid en de veiligheid van consumenten die de namaakproducten kopen en/of gebruiken.

Juridische mogelijkheden

Namaak en piraterij is een vorm van criminaliteit die in de meeste landen strafbaar is. Wie inbreuk maakt op de intellectuele eigendom van een ander loopt het risico op strafrechtelijke vervolging en gevangenisstraf. De eigenaar van IE-rechten kan een civielrechtelijke procedure starten als hij namaak of piraterij vermoedt. Dan kan er beslag gelegd worden op de namaakproducten of een schadevergoeding worden toegekend.

Er zijn verschillende mogelijkheden om als eigenaar van intellectuele eigendomsrechten op te treden tegen inbreukmakers:

1. Neem contact op met de inbreukmaker;
2. Stuur een sommatiebrief;
3. Neem een advocaat in de arm;
4. Stap naar de rechter.

Ook is het mogelijk om de douane te vragen op te treden tegen producten die kopieën zijn van die van jou of tegen producten waarop jouw merk zonder jouw toestemming is aangebracht.
Douanemaatregelen in Nederland
Douanemaatregelen in België

Enforcement Database

In de Enforcement Database (EDB) staat informatie over producten waaraan een intellectueel eigendomsrecht is verleend, zoals een geregistreerd merk of model. Deze tool is toegankelijk voor politie en douaneambtenaren van alle EU-lidstaten en maakt het voor hen makkelijker om namaak te identificeren en actie te ondernemen. Voor het aanvragen van een EDB-account heb je een geldige merkregistratie of modelregistratie binnen de Europese Unie (EU) nodig.

Wordt er inbreuk gemaakt op jouw rechten en heb je advies nodig? Neem dan contact op met een IE-professional.

Je kunt op een aantal dingen letten om de kans te verkleinen dat je zelf namaak koopt:

1. Prijs
   Als een product van een bekend, duur merk voor weinig geld te koop is, dan klopt dit vaak niet. Zeker op het moment dat andere verkopers een veel hoger bedrag vragen voor hetzelfde product.
2. Kwaliteit
   De afwerking van namaakproducten is vaak slordig. Kijk ook goed hoe het logo eruit ziet.
3. Identiteit van de verkoper
   Controleer de gegevens van de webshop om erachter te komen of deze echt bestaat.
4. Kwaliteitskenmerk website
   Controleer op de website van degene die het kwaliteitskenmerk uitgeeft of het ook echt aan die webshop is toegekend. Kijk ook of de website er professioneel uitziet. Veel taalfouten en onduidelijke afbeeldingen kunnen een indicatie zijn van een malafide website.
5. Veilig betaalmiddel
   Betaal altijd via een beveiligde pagina, te herkennen aan het hangslotje of sleutellogo en een url die begint met https.